Ελισαβετιανό θέατρο

Το πιο φημισμένο Ελισαβετιανό θέατρο γύρω από το οποίο υπάρχουν συνεχείς αντιγνωμίες, ήταν το Globe, που χρίστηκε από τους γιούς Μπαρμπαίητζ (Burbage) στη Νότια όχθη του Λονδίνου το 1599, με ξυλεία από το “The Theater”. Εκεί παίχτηκαν τα περισσότερα έργα του Σαίξπηρ και το 1612, μετά από μια παράσταση του έργου του «Ερρίκος Η», το θέατρο καταστράφηκε από πυρκαγιά. Το «Γκλόουμπ» ξαναχτίστηκε τον επόμενο χρόνο και παρέμεινε σε χρήση μέχρι το 1644, οπότε και κατεδαφίστηκε.

Αργότερα αναστηλώθηκε με τα χρήματα κάποιου Αμερικάνου περιηγητή. Αποτελούνταν από μία πλατφόρμα – σκηνή, πολλές φορές με ένα κιγκλίδωμα , τριγύρω ελεύθερος χώρος για όρθιους θεατές στις τρεις πλευρές της, και δυο τρεις γαλαρίες εφοδιασμένες με πάγκους ή σκαμνιά γύρω του. Αυτή η διάταξη του χώρου των θεατών είναι περίπου αντίστοιχη με εκείνη της αυλής πανδοχείου. Μεταξύ των καθισμάτων και της σκηνής κάθονταν οι μουσικοί. Δεν υπήρχε κουδούνι, μια τρομπέτα έδινε το σύνθημα για το ξεκίνημα της παράστασης. Μια σημαία κυμάτιζε την ώρα των παραστάσεων, που δίνονταν νωρίς το απόγευμα. Πάνω από τη σκηνή υπήρχε ένα στέγαστρο γνωστό ως «ουρανός». Ο «ουρανός» στηριζόταν σε κολώνες και η οροφή του ήταν  ζωγραφισμένη με μπλε και χρυσά άστρα. Οι τεράστιες αυτές κολώνες επηρέαζαν την ακουστική του θεάτρου.
Ένα από τα στοιχεία του Ελισαβετιανού θεάτρου που έχει προκαλέσει διαμάχες είναι η ονομαζόμενη «εσωτερική σκηνή». Η μία άποψη είναι, πως ήταν ένα δωμάτιο χτισμένο πίσω από τον τοίχο της σκηνής και η άλλη πως ήταν ένας διάδρομος που τμήμα του περνούσε πίσω απ΄τον τοίχο της σκηνής. Εκείνο που είναι βέβαιο είναι ότι μπορούσε να αποκαλύπτεται με μία κουρτίνα. Όλα τα Ελισαβετιανά κτήρια δεν ήταν όμοια μεταξύ τους.
Οι θίασοι που εμφανίζονταν στα Ελισαβετιανά θέατρα βρίσκονταν όλοι τους κάτω από την προστασία κάποιου ευγενή, αφού οι άνθρωποι χωρίς προστάτη, ακόμα και οι ηθοποιοί κατατάσσονταν, τυπικά τουλάχιστον, ανάμεσα στους «αλήτες» και τους «αγύρτες». Ο Μπαρμπαίητζ και ο Σαίξπηρ ανήκαν στο θίασο του Αρχιθαλαμηπόλου. Στο θίασο που δούλευε ο Σαίξπηρ, οι ηθοποιοί διέθεταν δική τους θεατρική στέγη, δικά τους κοστούμια και σκηνικά αντικείμενα, και ο καθένας τους είχε μετοχές στην επιχείρηση, διατηρώντας έτσι το δικαίωμα για ένα μέρος των κερδών. Αυτό το σύστημα έμοιαζε κάπως με τον τρόπο που ήταν οργανωμένοι οι θίασοι της Κομέντια ντελ’ Άρτε, με τη διαφορά ότι εκείνοι δεν διέθεταν μόνιμα θέατρα.
Στην Ελισαβετιανή Αγγλία, όπως και στην Αρχαία Ελλάδα δεν υπήρχαν γυναίκες ηθοποιοί. Αγόρια ειδικά διαλεγμένα για τη λεπτή και χαριτωμένη κατασκευή τους, αλλά και για τη γλυκιά τους φωνή, μαθήτευαν πλάι σε μεγαλύτερους στην ηλικία ηθοποιούς και ασκούνταν να παίζουν ρόλους σαν της Ιουλιέτας, της Βιόλας κτλ. Οι κωμικοί ηθοποιοί του θιάσου υποδύονταν τις ηλικιωμένες γυναίκες των έργων, όπως π.χ. την Παραμάνα της Ιουλιέτας ή την κυρία Κουίκλυ.
Οι ηθοποιοί έπρεπε να είναι ταυτόχρονα και χορευτές, τραγουδιστές και πολλές φορές οργανοπαίχτες, γιατί η μουσική έπαιζε σημαντικό ρόλο στα έργα και στις ζίγκες που ακολουθούσαν. Οι ζίγκες, που ήταν χοροί με τραγουδιστούς διαλόγους, ήταν πολύ αγαπητές στο Ελισαβετιανό κοινό και ο ηθοποιός Γουίλλιαμ Κεμπ ήταν πολύ δημοφιλής για τις ερμηνείες του σ’ αυτές.
Οι κλόουν και οι τρελοί που έκαναν την εμφάνισή τους σε τόσα Ελισαβετιανά έργα είχαν τη συνήθεια, όπως και οι zanni της Κομέντια ντελ’ Άρτε, να αυτοσχεδιάζουν. Λέγεται μάλιστα ότι ο Σαίξπηρ όταν έβαλε τον Άμλετ να λέει στους θεατρίνους «Μην αφήσετε εκείνους που παίζουν τους τρελούς να πουν παραπάνω απ’ ότι έχει προγραμματιστεί γι’ αυτούς» είχε κατά νου τον κωμικό ηθοποιό Ρίτσαρντ Τάρλετον που ήταν διάσημος για τους αυτοσχεδιασμούς του. Επίσης είναι πολύ πιθανό ένα μέρος των σκοτεινών αστείων στα Σαιξπηρικά έργα να είναι αποτέλεσμα στιγμιαίων αυτοσχεδιασμών που ενσωματώθηκαν στα θεατρικά κείμενα.
Είναι αληθινή τύχη το ότι τα έργα του Σαίξπηρ τυπώθηκαν, γιατί κανένα από τα χειρόγραφά του δεν επέζησε και, παρά την παγκόσμια αναγνώρισή του, πολύ λίγες πληροφορίες έχουμε γι’ αυτόν. Γεννημένος ίσως στο Σταντφορντ –απόν- Αίηβον, σε μια από τις κεντρικές κομητείες της Αγγλίας, το Γουορβικσάιρ, πήγε στο Λονδίνο, όπου έγινε αρχικά ηθοποιός και αργότερα συγγραφέας και μέτοχος του «Γκλόουμπ». Στην εποχή του ο Σαίξπηρ, δεν είχε την εκτίμηση που έχει στις μέρες μας. Οι σύγχρονοί του, με εξαίρεση τον Μπεν Τζόνσον, τον αντιμετώπιζαν σαν αγοραίο συγγραφέα και δεν τον εκτιμούσαν όσο άλλους δραματουργούς της εποχής που ήταν πανεπιστημιακοί άνδρες.